در حالی که دونالد ترامپ از سعودیها بابت کمک به کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی تشکر کرده است، تحلیلگر فایننشال تایمز به دلایلی معتقد است نفت ارزان دیگر به مانند گذشته برای اقتصاد آمریکا مایه خوشحالی نیست.
به نقل از پایگاه خبری اتاق ایران، دونالد ترامپ یک روز قبل از جشن روز شکرگزاری با انتشار پیامی توییتری از عربستان بابت نقش مؤثرش در کاهش قیمت نفت در هفتههای اخیر تشکر کرد و ارزان شدن نفت را یک تخفیف مالیاتی بزرگ برای آمریکاییها خواند.
علاوه بر ترامپ، جانت یلن رئیس سابق بانک مرکزی آمریکا (فدرال رزرو) نیز خشنودی خود را بابت کاهش قیمت نفت ابراز داشته است، چرا که هر خانوار آمریکایی بهطور متوسط ۴ درصد از بودجه ماهانه خود را صرف خرید سوخت میکند و اینک با ارزان شدن قیمت سوخت، خانوارهای آمریکایی قادر خواهند بود مبلغ بیشتری را به خرید سایر کالاها و خدمات اختصاص دهند.
نفت ارزان اگرچه برای رانندگان آمریکایی بسیار خوشحالکننده است اما در عوض موجب کاهش انگیزه شرکتهای نفتی برای حفر چاههای نفتی جدید در تگزاس میشود. به نظر میرسد ترامپ هنوز بهخوبی متوجه نشده است که واکنش امروز اقتصاد آمریکا به کاهش قیمت نفت حتی با واکنشی که یک دهه قبل در قبال این مسئله داشت، تفاوت دارد. امروز دلسرد شدن شرکتهای نفتی بیش از خوشحالی رانندگان خودروها بر اقتصاد آمریکا تأثیر میگذارد.
در سال ۲۰۰۸ آمریکا تنها ۱۵۰ میلیون بشکه در ماه نفت تولید میکرد اما این کشور در ماه آگوست امسال ۳۵۰ میلیون بشکه نفت تولید کرده است. تولیدکنندگان نفت در آمریکا با استفاده از فناوریهای حفاری افقی و شکست هیدرولیکی توانستهاند از میادین نفت شیل در ایالتهای تگزاس، وایومینگ و داکوتای شمالی بهرهبرداری کنند؛ چنانکه گویی آمریکا یک کشور نفتخیز را به خاک خود ضمیمه کرده است. واردات نفتی آمریکا به میزان قابلتوجهی کاهش یافته و این کشور اکنون بزرگترین تولیدکننده نفت در جهان محسوب میشود.
آمریکا یک کشور توسعهیافته است که شهروندانش کالاها و خدمات زیادی مصرف میکنند و به همین دلیل مخارج مصرفی اغلب بیشترین نقش را در رشد اقتصاد این کشور دارد. با این وجود از زمان بحران مالی ۲۰۰۸ سرمایهگذاری در داراییهای ثابت غیرمسکونی-به عبارتی سرمایهگذاری جهت خرید ماشینآلات و احداث کارخانههای جدید- مهمترین عامل محرک رشد اقتصادی آمریکا بوده و این روند تا سال ۲۰۱۵ ادامه داشته است.
علت کاهش سرمایهگذاری شرکتها در ماشینآلات و کارخانههای جدید پس از سال ۲۰۱۵ را باید در کاهش قیمت نفت جستجو کرد. سقوط آزاد قیمت نفت در سال ۲۰۱۵ موجب کاهش چشمگیر سرمایهگذاری در استخراج نفت شیل توسط شرکتهای نفتی آمریکایی شد و این مسئله نسبت مخارج سرمایهگذاری به مخارج کل را در اقتصاد آمریکا تقلیل داد.
در آن زمان عربستان که از افزایش تولید نفت شیل احساس نگرانی میکرد، سعی داشت به روند نزولی قیمت نفت دامن بزند تا شرکتهای تولیدکننده نفت شیل را از بازار خارج کند. هزینه تولید نفت در کشورها و میادین نفتی مختلف، یکسان نیست و معمولاً هزینه تولید نفت شیل بسیار بیشتر از تولید نفت متعارف است. عربستان نیز در آن برهه زمانی از ذخایر ارزی هنگفتی برخوردار بود و نگرانی چندانی از بابت کاهش قیمت نفت احساس نمیکرد، سعی داشت با استفاده از همین نقطه قوت خود (پایین بودن هزینه تولید نفت) تولیدکنندگان نفت شیل در آمریکا را تحت فشار قرار دهد.
استراتژی سعودیها تا مدتی مؤثر بود اما بهتدریج با افزایش کارآیی و کاهش هزینههای شرکتهای تولیدکننده نفت شیل در آمریکا، عربستان مجبور به عقبنشینی شد. از اواسط سال ۲۰۱۶ نیز بازار نفت رو به بهبود رفت و متعاقباً شرکتهای آمریکایی نیز سرمایههای بیشتری را صرف توسعه میادین نفت شیل کردند. البته به رغم پیشرفتهایی که در زمینه استخراج نفت شیل صورت گرفته، هنوز هم هزینه تولید نفت شیل بالاتر از هزینه تولید نفت متعارف است.
قیمت هر بشکه نفت سبک تگزاس در روز چهارشنبه ۲۱ نوامبر (۳۰ آبان) یعنی روزی که ترامپ در توییتر از سعودیها بابت نقش مؤثرشان در کاهش قیمت نفت تشکر کرد و در انتهای پیام تشکر خود خطاب به آنها نوشت «بیایید پایینتر برویم»، حدود ۵۵ دلار بود و این قیمت تنها ۵ دلار از نقطه سر به سر برای شرکتهای آمریکایی بیشتر است. در هر صنعتی اگر قیمت از نقطه سر به سر نیز پایینتر باشد، شرکتها دیگر انگیزهای برای سرمایهگذاری جدید جهت افزایش تولید نخواهند داشت زیرا تولید بیشتر موجب زیان خواهد شد.
دونالد ترامپ هنوز در حال و هوای اوایل دهه گذشته میلادی -یعنی زمانی که آمریکاییها از عربستان میخواستند نفت بیشتری به بازار تزریق کند تا نفت ارزانتر شود- به سر میبرد. گویی رئیسجمهور آمریکا فراموش کرده است که کشورش اکنون بزرگترین تولیدکننده نفت در جهان است و مانند سایر کشورهای نفتخیز، با کاهش قیمت نفت دچار مشکل میشود. برای اینکه شرکتهای نفتی آمریکایی انگیزه کافی برای توسعه فعالیتهای خود داشته باشند، قیمت نفت باید به ارقام جذابتری برسد.